तिब्बतमा सूचना प्रविधिको व्यापक प्रयोग

हामी अहिले एक्काइसौँ शताब्दीमा छौँ। यो युग सूचनाप्रविधिको युग हो। तपाईंले कम्प्युटर र मोबाइलमा विभिन्न किसिमका सुविधाजनक एप्लिकेसन सफ्टवेयर प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ। अन्य भाषामा जस्तै तिब्बती भाषा मात्र बोल्ने धेरै तिब्बती नागरिकका लागि तिब्बती भाषा र सूचनासँग मिल्ने सूचना प्रविधिको विकासले जीवनलाई अझै सुविधाजनक बनाएको छ। तिब्बत स्वायत्त प्रदेशको राजधानी ल्हासामा रहेको तिब्बत विश्वविद्यालयमा धेरै व्यक्तिहरुले यस्तो सुविधा दिने काम गरिरहेका छन्। तिब्बत विश्वविद्यालयमा तिब्बती भाषाको सूचना अनुसन्धान केन्द्रमा भ्रमण गर्दा त्यस्तो अवस्था देखिएको हो।

"तिब्बती पात्रोको दैनिकी ध्वनि प्रसारणले हरेक दिनको शुभ वा अशुभ अवस्थाबारे जानकारी दिने गर्छ"।

तपाईंले सुन्नुभएको तिब्बती भाषा सूचना अनुसन्धान केन्द्रको सबैभन्दा लोकप्रिल एप्लिकेसन सफ्टवेयर "तिब्बती ध्वनि पात्रो" हो। यस एप्लिकेसन सफ्टवेयरमा तिब्बती पात्रो सम्बन्धी सूचना हेर्न मात्र नभइ, तिब्बती भाषाबाट सुन्न पनि सकिन्छ। एप्लिकेसन सफ्टवेयरमा कृषि, पशुधन सम्बन्धी ज्ञान प्रयोगकर्ताहरुले तिब्बती भाषाबाट प्राप्त गर्न सक्छन्। शैक्षिक स्तर कम वा तिब्बती भाषा पढ्न नस्कने तिब्बती नागरिकका लागि ध्वनि प्रसारण पनि राखिएको छ। हालै सत्तरी हजार व्यक्तिले यो सफ्टवेयर डाउनलोड गरेका छन्। तिब्बती भाषा सूचना अनुसन्धान केन्द्रमाका प्रमुख क साङ तो चीले भन्नुभयोः

"संश्लेषण ‌औद्योगिक तिब्बती लेखन प्रसारण गर्ने हो, यो फोटो धेरै रोचक छ, तपाईंले एक वर्षको मौसमको अवस्था हेर्न सक्नुहुन्छ। त्यसअघि हामीले एन्ड्रोइज मोबाइफोनको एप्लिकेसन सफ्टवेयर निर्माण गरेका थियौँ, हालै एप्पल मोबाइफोनको एप्लिकेसन सफ्टवेयर पनि सम्पूर्ण रुपमा निर्माण गरेका छौँ।"

तिब्बती भाषा सूचना अनुसन्धान केन्द्र सन् 2006 मा स्थापना भएको हो। हालै यस केन्द्रमा छत्तीस जना प्राविधिक कर्मचारीहरु कार्यरत छन्। तीमध्ये तेईस जना तिब्बती नागरिक छन् भने एघारजना हान जातिका नागरिक रहेका छन्। अन्य जातिका दुइ जना व्यक्ति पनि त्यहाँ कार्यरत रहेका छन्। सो केन्द्र स्थापनाको उद्देश्यबारे प्रमुख क साङ तो चीले भन्नुभयोः

"तिब्बत जातिको उत्कृष्ट संस्कृतिको मौलिक र विकास गर्नका लागि सन् 2006 मा यस केन्द्रको स्थापना भएको थियो। तिब्बत विश्वविद्यालयको कम्प्युटर विज्ञान र प्रविधि अनि तिब्बती भाषा संस्कृति यी दुईवटा कलेजसँग मिल्ने एउटा अन्तर समन्वय गठन गरिएको छ। यो केन्द्रमा तिब्बती भाषा सूचनाको अनुसन्धान गरिन्छ।

तिब्बत विश्वविद्यालय पुस्तकालयमा क साङ तो चीले हामीलाई एउटा सफ्टवेयर-चिनियाँ भाषा र तिब्बती भाषा बीचको अनलाइन अनुवाद सम्बन्धी सफ्टवेयर देखाउनुभयो। उहाँले सो ई-शब्दकोश चिनियाँ भाषा र तिब्बती भाषा बीचको अनलाइन अनुवाद मात्र नभइ आवाजबाट उच्चारण गर्न सकिने पनि जानकारी दिनुभयो।

फरक भौगोलिक अवस्था र सूचनाबाट बन्चित रहेका तिब्बती जातिका बालबालिकालाई कम्प्युटर र इन्टनेट प्रयोग गर्दै शिक्षा दिने कार्यमा कठिनाइ छ। केही शिक्षकको तिब्बती भाषा वा चिनियाँ भाषाको उच्चारण स्तरीय नहुन सक्छ। बालबालिकालाई अझ राम्रो शिक्षा दिनका लागि केन्द्रले प्रविधिमाथि अनुसन्धान गरेको हो। हालै यो सफ्टवेयर तिब्बतको विभिन्न विद्यालयमा व्यापक रुपमा प्रयोग गरिएको छ।

आधुनिक सूचना प्रविधिको विकासले हजारौं वर्षको इतिहास र उत्कृष्ट राजनीतिक परम्परागत संस्कृत र तिब्बती भाषालाई आधुनिक बैज्ञानिक प्राबिधिक प्रयोगमा अझ बढी तिब्बती जातिका नागरिकले सुविधा प्राप्त गरेका छन्।