भु लानको सिमा व्यापारिक बजारमा व्यापार गरिरहेका नेपाली स्नातकोत्तर

अमन बोहराको पसल तिब्बतको भु लान जिल्लाको सिमा क्षेत्रस्थित व्यापारिक बजारको सबैभन्दा भित्री भेगमा पर्दछ। सिमा व्यापारिक बजारका अरु पसलहरुजस्तै उनको पसलमा नेपाली रातो चिनी, रेडियो, काठ कटौरा, पाक वर्तन, कफी, बुद्ध माला, श्रृङ्गगार आदि विविध किसिमका मालसामान राखिएका छन्। अरु पसलेहरुले ग्राहकसँग कुराकानी गर्दा क्याल्कुलेटरको प्रयोग गर्नुपर्छ। अमनले अंग्रेजी भाषा राम्रोसँग बोल्नसक्छन्। उनले यूरोपमा अध्ययन गरेका र त्यहीबाट स्नातकोत्तर भएका हुन्। यूरोपमा अध्ययन गरेका नेपाली स्नातकोत्तरले किन तिब्बतमा पुगी साना मालसामान व्यापार गरेको त?

"मेरो नाम अमन बोहरा हो। चालू वर्ष 32 वर्षीय भएँ। नेपालको पश्चिमी भागको छाङरु नामक एक गाउँको निवासी हुँ। छाङरु गाउँबाट भु लान जिल्लाको सिमा व्यापारिक बजारतर्फको दूरी करीब पचास किलोमिटरको छ। घोडाद्वारा मालसामान बोकेर हामी पैदल यात्रा मार्फत् सीमाक्षेत्र व्यापारिक बजारमा पुग्छौं।"

भु लान जिल्ला तिब्बतको आ ली क्षेत्रको दक्षिण-पश्चिमी भागमा पर्दछ। भु लानको चार सय चौध किलोमिटर लम्बाइको सिमा लाइन छ। भु लान जिल्ला भारत र नेपालको नजिकै पर्दछ। भु लान जिल्लाको सिमा व्यापारिक बजारले भारत र नेपाली व्यापारीहरुलाई आकर्षित गरेको छ। अमानकाअनुसार, उनको घरले तिब्बतसितको सिमा व्यापार गर्न थालेको पचास वर्ष भइसकेको छ।

"हाम्रो घरका सदस्यहरुले सिमा व्यापार गर्न थालेको करीब पचास वर्ष भइसक्यो। यो मेरो हजुरबुबाको व्यापार हो। त्यसपछि मेरो बुबाले सिमा व्यापार गर्नुभयो। मेरो बुबाको निधन भएपछि मेरी आमाले यस व्यापारलाई निरन्तरता दिनुभयो। पछि मेरी दिदीले व्यापार गरिन्। हामीले अरु काम गर्ने छनौट छैन तर हामीले यही पेशालाई नै मन पराएका छौं। हाल म कसरी सिमा व्यापार गर्नुपर्छ भन्नेबारेमा सिकिरहेको एक विद्यार्थी हुँ। मैले तिब्बत र चीनका अरु क्षेत्रको वाणिज्य वातावरणबारे स्पष्ट रुपमा जानकारी लिइसकेको छैन, बिस्तारै यसबारे जानकारी लिन चाहन्छु।"

अमनको विश्वविद्यालय र स्नातकोत्तर पाठ्यक्रम यूरोपमा पढिएको हो। उनले ग्रामीण क्षेत्रको विकासबारे अध्ययन गरेका थिए। ग्रामीण क्षेत्रको विकाससम्बन्धी मेरो अध्ययनले नेपालमा ठूलो विकास गर्न सकेको छ। तर नेपालको रोजगार अवसर थोरै छ, त्यसैले उनले त्यो शैक्षिक ज्ञान त्याग्नुपर्‍यो। उनले घरका सदस्यहरुसँगै सिमा व्यापारमा हात हालेका छन्।

"मैले डेनमार्कको अन्डर ग्राजुएटको लागि आवेदन दिएर परीक्षा पनि पास गरेको थिएँ। त्यसैले म डेनमार्कको विश्वविद्यालयमा भर्ना पनि भएको थिएँ। मैले स्नातकोत्तर पाठ्यक्रम पढ्दा ग्रामीण क्षेत्रको विकासबारे अध्ययन गरेको थिएँ। सबैभन्दा पहिला मैले डेनमार्कमा अन्डर ग्राजुएट पाठ्यक्रम पढें र त्यसपछि स्नताकोत्तर पाठ्यक्रम पढ्नका लागि म नर्बे गएँ। मैले नर्बेमा छ वर्ष बिताएँ। नेपालमा रोजगार पाउनका लागि निकै अप्ठ्यारो छ। मैले पार्ट-टाइम काम गरेको थिएँ, हाल दिदीलाई व्यापार गर्न मद्दत दिँदैछु।"

सन् 2014 अमन नेपालको जन्मथलोबाट भु लान जिल्ला आएका छन्। उनी एक महिनासम्म त्यहाँ बसेका थिए। चालू वर्ष उनी भु लानको सिमा व्यापारिक बजार फरि फर्किए। उनका लागि भु लानको मौसम अनुकूल छैन तर उनले भु लानमा बस्नुपर्छ। उनले भाषा सिक्न जरुरी छ।

"हामी र स्थानीय वासिन्दाबीचको सम्बन्ध राम्रो छ। हामी एक घरका सदस्य जस्तै छौं। हामीले कहिले काहिँ सँगै खाना खान्छौं। मैले तिब्बती भाषा बुझ्छु तर तिब्बती भाषाद्वारा जवाफ दिन सक्दिन। मलाई व्यापार गर्न अलिक अप्ठ्यारो छ। किनभने स्थानीय ग्राहकलाई अंग्रेजी भाषा आउँदैन। म तिब्बती भाषा र चिनियाँ भाषा पनि जान्दिन। चालू वर्ष मैले काठमाडौंमा फर्केर चिनियाँ भाषा सिक्नुपर्ने छ। किनभने मैले बस्ने ठाउँ र व्यापार गर्ने ठाउँमा चिनियाँ भाषा चाहिन्छ। चिनियाँ भाषा सिक्न जरुरी छ।"

अमनकाअनुसार, सिमा व्यापार गर्न जन्मथलोबाट भु लान पुगेका तीस जना छन्। हरेक पसलमा बिक्री गरिने मालसामानको परिमाण धेरै छैन र ठूला मालसामान पनि छैनन्। भु लान जिल्लाको आधिकारिक तथ्यांकअनुसार, हाल भु लानको सिमा व्यापारिक बजारमा व्यापार गर्ने भारतका पसलहरुको संख्या पन्ध्र वटा छ, सात लाख चिनियाँ युआन जतिको सामग्री रहेको दर्ता गरिएको छ। नेपालका पसलहरुको संख्या उनन्साठी छ भने बाह्र लाख चिनियाँ युआन बराबरको रकम छ। हरेक पसल साना देखिन्छन् तर गत वर्ष भु लान जिल्लाको सिमा व्यापारिक बजारको आयातित मालसामानको कुल रकम दुई करोड दश लाख बीस हजार चिनियाँ युआन पुगेको छ भने निर्यात मालसामानको कुल रकम एक करोड छपन्न लाख बीस हजार चिनियाँ युआन पुगेको छ। अमनले भनेका छन्

"हामीले उस्तै कारोबार गरेका छौं। स्थानीय वासिन्दा के के मालसामान चाहन्छन् सोही अनुरुप हामीले पनि ती मालसामान बिक्री गर्छौं। सिगाचे, ना छ्यू, ल्हासा जान्दा हामीले नेपालका फरक मालसामान लैजान्छौं र पछिल्लो मालसामान लैजान्छौं।

अमनलाई चिन्ने धेरैको विचारमा अमनले स्नातकोत्तरसम्मको अध्ययन गरेर सम्बन्धित पेशा नअङ्गालेकोमा अफसोस् लाग्छ। उनले उच्च शिक्षण क्षमतामार्फत् धेरै पैसा कमाउन सक्ने काम पाउनसक्थे। उनले सिमा व्यापारिक बजारमा सानोतिनो व्यापार गर्नुहुँदैन। यसबारे अमन मुस्कुराउँदै भन्छन्, भविश्यमा उनले अरु पनि व्यापार गर्ने छन्, उनको घरको व्यापारलाई विस्तार गर्ने योजना बनाएका छन्।