पाठ सतचालीस

ओखती उपचार गर्ने

वर्षाः सबैलाई नमस्कार। "दैनिक जीवनको चिनियाँ भाषा" कार्यक्रममा तपाईंहरुलाई स्वागत। म यस कार्यक्रमकी सञ्चालिका वर्षा।

कमलः नमस्कार सबैलाई। म कमल लम्साल। अघिल्लो पाठमा हामीले चिकित्सकलाई देखाउने विषयसङ्ग सम्बन्धित केही वाक्य सिकाएका थियौं। अब हामी सर्वप्रथम ती विषयहरु दोहर्‍याएर सिकौं।

तपाईंलाई कहाँ असजिलो भएको छ? भन्नुपर्दा चिनियाँ भाषामा "नी ना अर पु शु फु?" भन्नुपर्छ।

कमलः "नी ना अर पु शु फु?"

वर्षाः "पु शु फु", "असजिलो हुनु"।

कमलः पु शु फु।

वर्षाः "वो थौ थंग", "मेरो टाउको दुखेको छ"।

कमलः वो थौ थंग।

वर्षाः शेन ल्याँग यी श्या थी वन।

कमलः "शेन ल्याँग यी श्या थी वन"।, "सर्वप्रथम शरीरको तापक्रम नाप्नुहोस्"।

वर्षाः "थी वन", "शरीरको तापक्रम"।

कमलः थी वन।

वर्षाः "शन मो श् हौ खाई श् त?"

कमलः "शन मो श् हौ खाई श् त?" , "कहिलेदेखि शुरु भएको हँ?"

वर्षाः "शन मो श् हौ" , "कहिले"।

कमलः शन मो श् हौ ।

वर्षाः अब अघिल्लो पाठको पूरा वार्तालाप सुनौं‍।-

खः वो पु शु फु।

खः वो थौ थंग।

कः नी ना अर पु शु फु?

कः शेन ल्याँग यी श्या थी वन।

खः सान श् च्यौ तु, नी फा शाउ ल।

वार्तालाप चार

कः नी चन मो ल?

खः वो ला तु च्।

कः शन मो श् हौ खाई श् त?

खः छोंग च्वो थेन खाई श् त।

कमलः अघिल्लो पाठको पुनरावलोकन यत्ति नै। अब आजका मुख्य विषयतिर लागौं।

आजका मुख्य विषयहरुः

वो कै नी खाई तेन अर कान माउ याओ।

मै थेन ठ् ची छ्?

यी थेन सान छ्, मै छ् यी फेन।

व्है छ्यु त्वो ह श्वै, हाउ हाउ शिउ शी।

वर्षाः आज तपाईंलाई के भयो? बोली दबेकोजस्तो सुनिन्छ। घाँटी खस्खसायो कि? खोकी लागे जस्तो छ नि।

कमलः तपाईंले ठीक भन्नुभयो। मैले जचाउन जानुपर्‍यो, सम्भवतः खोकीको औषधी खानुपर्ला। यस्तो बेलामा नेपाली भाषामा चिकित्सकहरु प्रायजसो यसरी भन्नुहुन्छ- म तपाईंलाई केही रुघाको औषधी दिन्छु। यसलाई चिनियाँ भाषामा कसरी भन्नुपर्छ?

कमलः वो कै नी खाई तेन अर कान माउ याओ।

वर्षाः "वो", "म"।

कमलः वो।

वर्षाः "कै नी", "तपाईंलाई दिन्छु"।

कमलः कै नी।

वर्षाः "खाई", "लेख्नु"।

कमलः खाई।

वर्षाः "तेन अर" "यी तेन"को संक्षिप्त रुप हो। यसको अर्थ "अलिकति" हो।

वर्षाः वो कै नी खाई तेन अर कान माउ याओ।

कमलः यो औषधी कसरी खाने? भन्नुपर्दा चिनियाँ भाषामा कसरी भन्ने नि?

वर्षाः तपाई‍ं यसरी सोध्न सक्नुहुन्छ- "मै थेन ठ् ची छ्?"

कमलः मै थेन ठ् ची छ्?

वर्षाः "ठ्" , "खानु"।

कमलः ठ्।

वर्षाः "ची छ्", "कति पटक"।

कमलः ची छ्।

कमलः वर्षाजी, मलाई सहयोग गर्नुहोस्, यस प्रेसक्रिप्शनमा के लेखिएको छ? यसमा सबै चिनियाँ भाषामा लेखिएको छ, म त केही पनि बुझ्दिन।

वर्षाः मलाई दिनुहोस त। ए, यसमा लेखिएको छ- यस्तो औषधी खाने तरिकाअनुसार दिनको तीन पटक र हरेक पटक एकेक चक्की खाने भनेर।

कमलः ए, बुझें। दिनको तीन पटक र हरेक पटक एकेकवटा चक्की खाने। मलाई थाहा भयो। कृपया तपाईं फेरि एक पटक चिनियाँ भाषामा भन्नुहोस्।

वर्षाः "यी थेन", " एक दिन"।

कमलः यी थेन।

वर्षाः "सान छ्", "तीन पटक"।

कमलः सान छ्।

वर्षाः " मै छ", "हरेक पटक"।

कमलः मै छ्।

वर्षाः "यी फेन", "एक चक्की"।

कमलः यी फेन।

वर्षाः यी थेन सान छ्, मै छ् यी फेन।

कमलः "यी थेन सान छ्, मै छ् यी फेन"।, "दिनको तीन पटक र हरेक पटक एकेक चक्की खाने"।

वर्षाः अन्तमा चिकित्सकले तपाई‍लाई अरु ध्यान दिनुपर्ने कुराहरु बारे पनि केही कुरा भन्नुभयो।

कमलः उहाँहरुले के भन्नुभयो? कुन-कुन उपयोगी सुझाउ दिनुभयो?

वर्षाः "व्है छ्यु त्वो ह श्वै, हाउ हाउ शिउ शी" ।

वर्षाः "त्वो", पहिलो टोनमा, यसको अर्थ "बढी" हो।

कमलः त्वो।

वर्षाः "ह श्वै", पहिलो टोन र तेश्रो टोनमा, "पानी पिउनु"।

कमलः ह श्वै।

वर्षाः "हाउ हाउ", "राम्ररी"।

कमलः हाउ हाउ।

वर्षाः "शिउ शी", "आराम"।

कमलः शिउ शी।

वर्षाः तपाईंले याद गर्नुभयो? "मै थेन ठ् ची छ्?", "व्है छ्यु त्वो ह श्वै, हाउ हाउ शिउ शी" । यी दुइटा वाक्यको कर्ता छैन।

कमलः हो नि, तर किन?

वर्षाः अब म तपाईंलाई यसबारे व्याख्या गर्छु। भाषालाई झन् सजिलो र छरितो पार्नका लागि निश्चित भाषागत वातावरणमा प्रायजसो वाक्यको कुनै भागलाई हटाइएको छ। वार्तालापमा प्रायजसो कर्तालाई हटाइएको देखिन्छ। जस्तो उदाहरणका लागि, "मै थेन ठ् ची छ्?", "व्है छ्यु त्वो ह श्वै, हाउ हाउ शिउ शी"। वास्तवमा नेपाली भाषामा पनि यस्तै छ नि, होइन र? "दिनको कति पटक?" घर फर्केपछि बढी आराम गर्नुहोस आदि।

कमलः मैले बुझें। "मै थेन ठ् ची छ्?" भन्ने वाक्यलाई उदाहरण बनाएर कुरा गरौं। यहाँ चिकित्सकले उनको कुरा सुन्ने मानिस मै हुँ, म यहाँ एक मात्र बिरामी हुँ र मैले औषधी चाहेको छु। आदि कुरा बुझेका छन। त्यसैले क्रिया विना नै काम चल्नसक्छ।

वर्षाः एकदमै ठीक छ। "व्है छ्यु त्वो ह श्वै, हाउ हाउ शिउ शी"। यो पनि उस्तै कारण हो। बोल्ने मानिस को हो भन्ने कुरा एकदमै प्रष्ट छ, त्यसैले यस वाक्यको कर्ता "तिमी"लाई मेटाइएको हो। नेपाली भाषामा पनि यस्तै तरिकाले भन्ने चलन छ। अब हामी फेरि एक पटक पछाडिका दुइवटा वार्तालाप सुनौं-

कमलः वर्षाजी, तपाईंले मलाई चिनियाँ भाषाका यतिका धेरै कुराहरु सिकाउनुभएकोमा तपाईंलाई धेरै-धेरै धन्यवाद दिनचाहन्छु। अब हामी यस पाठमा सिकेका विषयहरु दोहर्‍याएर सिकौं।

वर्षाः शुरु गरौं। वो कै नी खाई तेन अर कान माउ याओ।

कमलः "वो कै नी खाई तेन अर कान माउ याओ"।, "म तपाई‍लाई केही रुघाको औषधी दिन्छु"।

वर्षाः "तेन अर" ,"अलिकति" ।

कमलः तेन अर।

वर्षाः "कान माउ याओ", "रुघाको औषधी"।

कमलः कान माउ याओ।

वर्षाः मै थेन ठ् ची छ्?

कमलः "मै थेन ठ् ची छ्?", "हरेक दिन कति पटक खाने?"

वर्षाः "मै थेन", "हरेक दिन"।

कमलः मै थेन।

वर्षाः "यी थेन सान छ्, मै छ् यी फेन"।, "दिनको तीन पटक, हरेक पटक एक चक्की खाने"।

कमलः यी थेन सान छ्, मै छ् यी फेन।

वर्षाः "यी थेन सान छ्", "दिनको तीन पटक"।

कमलः यी थेन सान छ्।

वर्षाः "मै छ यी फेन", "हरेक पटक एक चक्की"।

कमलः मै छ् यी फेन।

वर्षाः "व्है छ्यु त्वो ह श्वै, हाउ हाउ शिउ शी", "घर फर्केपछि बढी पानी खानुहोस्, राम्रोसँग आराम गर्नुहोस्।

कमलः व्है छ्यु त्वो ह श्वै, हाउ हाउ शिउ शी।

वर्षाः "व्है छ्यु", "फर्कनु"।

कमलः व्है छ्यु।

वर्षाः "त्वो ह श्वै", "बढी पानी खानु" ।

कमलः त्वो ह श्वै।

वर्षाः "हाउ हाउ शिउ शी", "राम्ररी आराम गर्नु"।

कमलः हाउ हाउ शिउ शी।

वर्षाः अब आजका सबै वार्तालाप सुनौ‍-

वार्तालाप एक

कः नी कान माउ ल, वो कै नी खाई तेन अर कान माउ याओ।

खः हाउ त।

वार्तालाप दुइ

कः मै थेन ठ् ची छ्?

खः यी थेन सान छ्, मै छ् यी फेन।

वार्तालाप तीन

कः व्है छ्यु त्वो ह श्वै, हाउ हाउ शिउ शी।

खः ट् ताउ ल, शे शे।

कमलः भरखरै हामीले पूरा वार्तालाप सुनायौं। तपाईंहरुले बुझ्नुभयो होला भन्ने हाम्रो आशा छ। अब हामी "चिनियाँ संस्कृतिका एक झलक"तिर लागौं।

चिनियाँ चिकित्सा चीनको विशेष उपचार प्रणाली हो। यसको गहन दार्शनिक अर्थ छ। चिनियाँ चिकित्साले तमाम शरीरमा नजर पुर्‍याएर रोग ठम्याउँछ। चिनियाँ चिकित्साको मानिसको शरीरभरि पास हुने नेटवर्क जस्तो जाल छ। स्वस्थ व्यक्तिको मांसपिण्ड र शरीरभित्रका अवयवहरु सन्तुलित स्थितिमा छन। कुनै एक दिन असन्तुलित स्थिति देखियो भने विरामी मानिस हुन्छ र रोग लाग्छ। विरामीलाई जाच्दा चिकित्सकहरुले "हेर्ने, सुँघ्ने, सोध्ने र छुन्ने" पद्धतिमा विशेष जोड दिन्छन। चिकित्सकहरु विरामीको रंग र फुर्तिलोपन हेर्ने र नाडीको गति नाप्ने तरीकामार्फत रोगको कारणबारे विश्लेषण गर्छन। यसका साथै, उनिहरु विरामीको शारीरिक अवस्था, खाने बानी, रोग लागेको ऋतु र विरामी रहेको ठाउँको मौसम आदि विभिन्न कारकतत्वमा पनि सोच-विचार पुर्‍याउँछन। त्यसरी हेर्दा उस्तै-उस्तै खालका फरक विरामीहरुलाई चिकित्सकहरु फरक प्रे्सक्रिप्शन लेखेर दिन्छन जुन "रोगको ठीकसँग निदान गरेर तद्‍नुरुप औषधी दिने" भन्ने प्रचलित भनाईअनुरुप छ। यसका अतिरिक्त, चिनियाँ चिकित्साले स्वस्थ शरीरलाई बनाउने कुरामा पनि बढी ध्यान दिन्छ। अर्थात हरेक दिनको खाना र कसरतद्बारा शरीरभरि रहेका नेटवर्क जस्तो जाल र भित्री अवयवलाई सुचारु र सन्तुलित पार्ने तरिकामा जोड दिइन्छ जसबाट रोगको रोकथाम गर्नसकियोस्।

वर्षाः हवस, आजको कक्षा यति नै। आजको कक्षा टुंग्याउनुअघि म तपाईंहरुका लागि एउटा सानो प्रश्न सोध्नचाहन्छु। "दिनको पति पटक खाने?" लाई चिनियाँ भाषामा कसरी भनिन्छ?

कमलः यस प्रश्नको उत्तर तपाईं हाम्रो ठेगाना Nepali service, CRI-6,China Radio International,P.O. Box 4216, Beijing, P.R. China वा सी.आर.आई. पोष्ट बक्स नँ-405 काठमाडौंमा पठाउनसक्नुहुन्छ। हामीलाई फेरि सुन्नका लागि https://nepal.cri.cn लग गर्नुहोला। चाइ चेन।