हान वंश-1

ईशा पूर्व 206 देखि 8 सम्ममा चीनमा पश्चिमी हान वंशको शासन थियो। त्यस अघि हान गाउ सम्राट लिउ बाङ्गले हान वंशको स्थापना गरेका थिए। हान वंशको राजधानी शान सी प्रान्तको छाङ्ग आनमा थियो। ईशा पूर्व 159मा हान गाउ सम्राटको मृत्यु भएपछि हान व्है सम्राट बने। तर त्यस बेलाको अवस्था कस्तो थियो भने वास्तवमा हान ह्वै सम्राटको हातमा कुनै अधिकार नै थिएन। सत्ता हान गाउ सम्राटका महारानी ल्यु छको हातमा पर्‍यो। महारानी ल्युले पटक-पटक गरी सोह्र वर्षसम्म सत्ताधिकार हात पारेकिथिइन। उनी चीनको इतिहासमा वास्तविक अधिकार प्राप्त थोरै महिला शासकहरुमध्येकी एक थिएन। ईशा पूर्व 183 मा वन सम्राट सत्तामा आए। सम्राट हान र उनका छोरा हान जिन सम्राटले ईशा पूर्व 156 देखि 143 सम्म निरन्तर रुपमा जन-समूहका लागि सहुलियतयुक्त नीतिको तर्जुमा गरी आफ्नो सत्तालाई सबल पारेका थिए। यसको फलस्वरुप जनताको काँधको बोझ हल्का भएको थियो। त्यस बेलाको अर्थतन्त्र पनि धमाधम विकसित भइरहेको थियो।

सम्राट बाबु र छेराको प्रयासले हान वंश क्रमशः बलियो हुँदैआएको थियो। ईशा पूर्व 141 मा, हान वु सम्राट बने। उनले जनरल वै छिम र जनरल हो छ्यू विङ्ग दुइजनालाई हुन् अल्पसंख्यक जातिमाथि विजय हासिल गर्न भनी त्यसतर्फ पठाए। यसको फलस्वरुप पश्चिमी हान वंशको प्रादेशिक भू-भाग ठूलो भयो। साथै हान वंशको उत्तरी क्षेत्रको आर्थिक तथा साँस्कृतिक विकासको प्रात्याभूति पनि गरियो। हान वु सम्राट बूढा भएपछि उनले आफ्नो ध्यान युद्धबाट कृषिमा मोडियो, जसबाट पश्चिमी हान राज्यको अर्थतन्त्र निरन्तर रुपमा विकसित हुँदैगयो। हान वु सम्राटपछि सम्राट बनेका हान चायले मुलुकको अर्थत्नत्रको अझ विकास गरे। त्यसैगरी त्यस बेला पश्चिमी हान वंशको अर्थतन्त्र विकासको चुचुरोमा पुगेको थियो।

हान चाउ र हान श्येन दुइजना सम्राटको 38 वर्षसम्मको प्रयासपछि पश्चिमी हान वंश शक्तिशाली भएको थियो। यसका साथै पश्चिमी हान वंशको स्थानीय शक्ति पनि सबल हुँदैगयो। परिणामस्वरुफ देशको केन्द्रीय सत्तामा नराम्रो असर परेको थियो। सन 8 मा वाङ्ग मान नाम गरेका एकजनाले पश्चिमी हान वंशलाई पल्टाएर ' सिन ' नामक एउटा नयाँ राज्यको स्थापना गरे।

पश्चिमी हान वंश चीनको इतिहासमा बलिया मुलुकहरुमध्येको एक पनि थियो। यसको नीति राम्रो भएका कारण जनताले सुखमय जीवन विताउँनपाएका थिए। यसैले त्यस बेलाको राजनीति पनि स्थिर अवस्थामा थियो। वु सम्राटले एकजना पदाधिकारी तोङ्ग चोङ्ग शुले प्रस्तुत गरेको कन्फ्युसियन बाहेकका अरु विचारधारामाथि प्रतिबन्ध लगाउनुपर्ने सुझाव स्वीकार गर्नुभएकाले त्यस बेलादेखि कन्फ्युसियन विद्यालय र कन्फ्यूसियनिज्म चीनका सबै वंशले सधैं मान्नुपर्ने सत्ताको सञ्चालन गर्ने रणनीति बनेको थियो।