चीन र विभिन्न देशबीचको सहकार्यमा सांस्कृतिक सम्पदाको सुरक्षा

४४ औँ युनेस्को विश्व सम्पदा सम्मेलन जुलाई १६ चीनको फुच्यान प्रान्तीय फूचौ शहरमा आयोजित भएको छ। जुलाई १६ तारिख चीनका राष्ट्राध्यक्ष सी चिनफिङले ४४औं विश्व सम्पदा सम्मेलनलाई शुभकामना सन्देश पठाउनुभयो। सो शुभकामना सन्देशमा उहाँले भन्नुभएको छ कि विश्वव्यापी सांस्कृतिक तथा प्राकृतिक सम्पदा मानवजातिको सभ्यताको विकास र प्राकृतिक विकास क्रममा हासिल गरिएका महत्वपूर्ण उपलब्धिहरू हुन् र विभिन्न सभ्यताको आदानप्रदानको महत्वपूर्ण माध्यम पनि हुन्। ती मूल्यवान सम्पदाको राम्रोसँग संरक्षण गर्ने, बिँडो थाम्ने र प्रयोग गर्ने भन्ने काम नै हाम्रो साझा जिम्मेवारी हो र मानवजातिको सभ्यताको निरन्तरता र विश्वको दिगो विकासको आवश्यक माग पनि हो। विकासको नयाँ विचारलाई व्यवहारमा उतार्दै चीनले विश्वका विभिन्न मुलुक तथा युनेस्कोसँगैसँगै मिलेर सभ्यता बीचको वार्तालाप तथा आदानप्रदानको प्रवर्द्धन गर्ने इच्छा लिएको कुरा पनि राष्ट्राध्यक्ष सीले पुष्टि गर्नुभएको छ।

सन् १९८५ मा "विश्व सांस्कृतिक र प्राकृतिक सम्पदाको संरक्षण सन्धि" मा भाग लिएदेखि चीनमा ५५ वटा विश्व सम्पदाहरु छन् र विश्व सम्पदाको श्रेणी सबैभन्दा पूर्ण भएका देशहरुमध्ये चीन एक हो।

केही वर्षयता चीनले विश्व सम्पदाको संरक्षणमा सक्रिय अन्तर्राष्ट्रिय सहकार्य गर्दै आएको छ। चीन चारपटक विश्व सम्पदा समितिको सदस्य भएको छ। युनिस्कोको अफ्रिका पहिलो रणनीतिको कार्यान्वयनलाई समर्थन गर्दै सम्पदाको सुरक्षा कार्यमा अफ्रिकालाई सहयोग गरेको छ। साथै कम्बोडिया, केन्या, नेपाललगायत देशको सम्पदा संरक्षण तथा मर्मतमा पनि सक्दो प्रयास गरेको छ।

नेपालको भयंकर भूकम्पबाट दरबार स्क्वायरस्थित करिब चार सय वर्षको इतिहास भएको नौ तल्ले भवन ध्वस्त भयो। सन् २०१७ मा चीन सरकारले त्यसको मर्मत गर्न निशुल्क सहयोग सुरू गरेको छ। सहयोग परियोजना कार्यान्वयन गर्ने चिनियाँ सांस्कृतिक सम्पदा अनुसन्धान विद्यालयका उपनिर्देशक स्यु यानका अनुसार, निर्धारित योजनामा सन् २०२२ नोभेम्बरमा यो परियोजना पूरा हुनेछ। हाल भवनको आधारभूत मर्मत विभाग पूरा यो। तर महामारीको प्रभावमा केही कार्य बाँकी छ। महामारी समाप्त भएपछि परियोजनाले निरन्तरता पाउनेछ।

उहाँले चीन र नेपालकको सांस्कृतिक विकासमा आदानप्रदानको अर्थमाथि उच्च मूल्याङ्कन गर्नुभएको छ। उहाँको विचारमा युआन वंशमा नेपाली कलाकार अरनिकोले केही प्रसिद्ध मन्दिरको निर्माणमा भाग लिएका थिए। चिनियाँ सांस्कृतिक सम्पदासम्बन्धी कर्मचारीहरूले सयौँ वर्षको व्यवहारमा प्रशस्त अनुभव संकलन गरेका छन्। उनीहरूले यी अनुभवको प्रयोग गरी नेपाललाई सांस्कृतिक सम्पदाको मर्मतमा सहयोग गरेका छन्।

केन्याको नैरोबी राष्ट्रिय संग्रहालयका निर्देशक मजालेन्डो किबुन्जाले संग्रहालयका दक्ष व्यक्तिको तालिम क्षेत्रमा चीनको प्रशस्त अनुभव रहेको र चीनले केन्यालाई धेरै मद्दत दिएको बताउँदै नैरोबी राष्ट्रिय संग्रहालयका केही कर्मचारीले तालिम लिन चीन गएको उल्लेख गर्नुभयो। उहाँले केन्याका लागि चीनले धेरै अत्याधुनिक उपकरण उपलब्ध गराएको कुरा पनि बताउनुभयो।

कम्बोडियाको अन्कोर पुरातात्विक पार्कको संरक्षण तथा व्यवस्थापन संस्थानका प्रवक्ता लोङ कोसालले अन्कोर पुरातात्विक वस्तुको जीर्णोद्धारको सहायता चीनले विश्व सम्पदाको संरक्षण गर्नका लागि समर्थन दिएको नमूना हो भन्दै कम्बोडियाले चिनियाँ कार्य-टोलीको प्रविधि र धारणाप्रति विश्वास लिएको बताउनुभयो।

कम्बोडिया, नेपाल, केन्याआदि मुलुकहरूसँग सहकार्य बाहेक, विश्व सम्पदाको संरक्षण क्षेत्रमा चीनले निरन्तर रुपमा “बेल्ट एण्ड रोड” आबद्ध मुलुकहरूसँग सहकार्य गर्दै आएको छ। चीन सहभागी भएका पुरातत्वको सर्वेक्षण र जीर्णोद्धार परियोजनाहरू इजिप्ट, साउदी अरबिया, इरान, भारत, बंगलादेश, म्यान्मार, उज्बेकिस्तानआदि मुलुकहरूतर्फ फैलिएको छ।