"भद्र सम्झौता" लाई अस्वीकार गर्ने फिलिपिन्स अविश्वसनीय

फिलिपिन्सका रक्षा मन्त्री टियोडोरले अप्रिल २७ तारिख वर्तमान फिलिपिन्स सरकार सन् २०२२ मा सत्तामा आएदेखि फिलिपिन्सको रक्षा मन्त्रालयले दक्षिणी सागर विवादमा चीनसँग कुनै आन्तरिक सहमति नगरेको र कुनै आन्तरिक सहमति नभएको दाबी गरेको छ। फिलिपिन्सका राष्ट्रपति मार्कोस, राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार अर्नोल्डपछि फिलिपिन्सले रन आइ टापुबारे चीन र फिलिपिन्सबीच भएको "भद्र सम्झौता" लाई सार्वजनिक रूपमा अस्वीकार गरेको यो दोस्रो पटक हो।

रन आइ टापु चीनको नान्शा टापुहरूमा बसोबास नभएको टापु हो। चीन र फिलिपिन्स लगायत आसियान देशहरूद्वारा हस्ताक्षरित दक्षिणी सागरमा पक्षहरूको आचरणसम्बन्धी घोषणापत्रको नम्बर ५ ले दक्षिणी सागरमा बसोबास नभएका टापुहरू र चट्टानहरूलाई "निर्जन र सुविधाविहीन" का रूपमा राख्नुपर्ने स्पष्ट रूपमा उल्लेख गरेको छ। सन् १९९९ को मे ९ तारिखमा फिलिपिन्स युद्धपोत अवैध रूपमा रन आइ टापुमा पुगेको थियो। चीनले गम्भीर प्रतिनिधित्व गरेपछि फिलिपिन्सले धेरै अवसरहरूमा युद्धपोतहरू हटाउने वाचा गर्‍यो र भन्यो कि यो दक्षिणी सागरमा पक्षहरूको आचरणको घोषणाको उल्लङ्घन गर्ने पहिलो देश हुने छैन। तर २५ वर्ष बितिसक्दा पनि फिलिपिन्सले यो युद्धपोत फिर्ता लगेको छैन। फिलिपिन्समा डुटेर्टे प्रशासनको दौडान दक्षिणी सागरको स्थितिलाई स्थिर र नियन्त्रण गर्नका लागि चीन र फिलिपिन्स रन आइ टापु मुद्दामा "भद्र सम्झौता" भएको थियो। फिलिपिन्सले गैरकानुनी रूपमा युद्धपोतहरूमा निर्माण सामग्रीहरू ढुवानी नगर्ने वाचा गरेको र मानवीय विचारमा आधारित चीनले युद्धपोतहरूमा आवश्यक जीवनयापनका सामानहरू ढुवानी गर्न अस्थायी विशेष व्यवस्था गरेको छ।

"भद्र सम्झौता" कुनै गोप्य सम्झौता होइन र एक अर्काको सार्वभौम अडानसँग कुनै सरोकार छैन। यही कारणले गर्दा चीन र फिलिपिन्सले आफ्ना विवादहरूलाई पन्छाएर, बाह्य हस्तक्षेप हटाउने र द्विपक्षीय सम्बन्धको रूपान्तरणलाई बढावा दिन रोजेका छन्।